Düşünce Tarihinde Tanrı’nın Özgürlüğü Sorunu

Nasıl açıklanırsa açıklansın, sonlu, sınırlı bir varlığın eylemlerinin özgürlüğü için öne sürülen koşullar temelinde sonsuzun eylemleri tam olarak değerlendirilemez. Çünkü tanrısal failin aksine beşerî fail açısından kudret, bilfiil oluncaya kadar bilkuvvedir. Hâlbuki Tanrı tamamen fiildir. Bu ise O’nun mükemmel bilgisiyle ilgilidir. Beşerî fail açısından eylemine yönelik düşünce ve eylem arasında karmaşık zihinsel bir süreç işlemektedir. Oysa tanrısal fail açısından eylemlerine dair beşerî failde olduğu gibi zihinsel bir süreç söz konusu değildir. Beşerî fail eylemleriyle sonuçta bir tamlığa, mükemmelliğe ulaşmaya çalışır. Hâlbuki tanrısal fail mükemmel olduğu için varoluş meydana gelir.