Külliyât: Dînî ve İctimâî Makaleler

Musa Kazım Efendi (1850 – 1920 ), Osmanlı İmparatorluğu’nun çöküş döneminde, Erzurum’un Tortum ilçesinde doğmuş, Balıkesir ve İstanbul’da okumuş, devlet mekanizmasında ‘Şeyhülislamlık’ makamına kadar yükselmiş, imparatorluğun çöküşünü durdurabilmek için çırpınmış; meşrutiyet, meşveret, eşitlik, hak ve hürriyet gibi bugünün dünyasında da yükselen değerler olan, temel insan hak ve hürriyetlerini savunmuş, ikbal dönemlerinden sonra ‘sürgün’ günlerini de tatmış olan, vatansever ve hürriyetçi bir Anadolu çocuğudur.
Bu eser, Kazım Efendi’nin XIX. asrın sonu ile XX. asrın başlarında; medeniyet anlayışından dünya görüşüne, İslâm felsefesinden siyasetine, meşrutiyetten temel insan hak ve hürriyetlerine, vatan savunmasından eğitim sorunlarına kadar pek çok alanda dile getirdiği düşüncelerini içeren çeşitli makaleleriyle bazı risalelerini bir araya topladığı Külliyât adlı kitabıdır.